Ο ειλεός είναι μια παθολογική κατάσταση που επηρεάζει κυρίως το λεπτό έντερο, αν και λιγότερο συχνά επηρεάζει το παχύ έντερο. Αποτελεί την πλειονότητα των παθήσεων που σχετίζονται με το λεπτό έντερο, ενώ αντίθετα, μόλις περίπου το 15% των περιπτώσεων που αφορούν το παχύ έντερο. Η διαταραχή αυτή πήρε το όνομά της από το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου, γνωστό ως ειλεός. Τόσο το λεπτό όσο και το παχύ έντερο, που εκτείνονται σε μήκος περίπου 5 έως 7 μέτρων, χρησιμεύουν ως κρίσιμες οδοί για την πέψη, την απορρόφηση και την αποβολή της προσλαμβανόμενης τροφής, καταλήγοντας τελικά στο σχηματισμό των κοπράνων. Ο ιατρικός όρος «ειλεός» εκδηλώνεται ως αδυναμία αποβολής αερίων και κοπράνων μέσω της φυσιολογικής εξόδου του εντέρου.
Διάκριση τύπων ειλεού
Ο ειλεός μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε δύο διακριτούς τύπους: τον παραλυτικό και τον αποφρακτικό.
- Παραλυτικός ειλεός: Αναφέρεται επίσης ως αδυναμικός ειλεός. Εκδηλώνεται ως αδυναμία αποβολής αερίων και κοπράνων, που συνήθως προέρχεται από λειτουργικές διαταραχές του εντέρου. Τα βασικά χαρακτηριστικά του παραλυτικού ειλεού περιλαμβάνουν μειωμένο ή ανύπαρκτο περισταλτισμό (κινητικότητα) με στάση του εντερικού περιεχομένου, ελλείψει συγκεκριμένων αποφράξεων.
- Αποφρακτικός ειλεός: Κοινώς γνωστός ως μηχανικός ειλεός. Αυτός ο τύπος περιλαμβάνει την αδυναμία της προώθησης του εντερικού περιεχομένου λόγω φυσικής απόφραξης εντός του γαστρεντερικού σωλήνα. Ο πλήρης αποφρακτικός ειλεός εμφανίζεται όταν παρεμποδίζεται τόσο η αποβολή κοπράνων όσο και η αποβολή αερίων, ενώ ο ατελής αποφρακτικός ειλεός χαρακτηρίζεται από αδυναμία αποβολής κοπράνων, διατηρώντας ωστόσο την ικανότητα αποβολής αερίων.
Από τι προκαλείται ο ειλεός;
Διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν τον περισταλτισμό του εντέρου συμβάλλουν στην ανάπτυξη ειλεού.
Οι συνήθεις εκλυτικοί παράγοντες του παραλυτικού ειλεού περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακές ή πυελικές επεμβάσεις που προκαλούν αντίδραση στρες που ακινητοποιεί το πεπτικό σύστημα.
- Συστηματική φλεγμονή και παρατεταμένη χρήση οπιοειδών που απαιτούνται σε έντονο πόνο.
- Ενδοκοιλιακή παρουσία αίματος ή άλλων υγρών ή αέρα από διάτρηση κοίλου σπλάγχνου, συστηματικές λοιμώξεις όπως σήψη και μεταβολικές ανωμαλίες, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρολυτικών ανισορροπιών, π.χ. υποκαλιαιμίας.
- Ορισμένα φάρμακα ικανά να επιβραδύνουν την περισταλτική δραστηριότητα.
Τα αίτια του αποφρακτικού ειλεού συνήθως περιλαμβάνουν:
- Συμφύσεις από προηγηθείσες επεμβάσεις στην κοιλιά
- Μη ανατασσόμενη / περιεσφιγμένη κήλη
- Εγκολεασμός εντέρου
- Συστροφή εντέρου
- Στένωση λόγω ισχαιμίας, φλεγμονής, ακτινοθεραπείας ή προηγηθείσας επέμβασης
- Ειλεός εκ χολολίθου
- Εξωτερική ή εσωτερική πίεση από μάζες οφειλόμενες σε όγκο, απόστημα, αιμάτωμα, κτλ.
- Ξένο σώμα μέσω κατάποσης
Με τι συμπτώματα εκδηλώνεται ο ειλεός;
Ο ειλεός συνήθως εκδηλώνεται μέσω μιας σειράς συμπτωμάτων, προκαλώντας σημαντική κοιλιακή δυσφορία.
Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακές κράμπες και πόνο
- Απώλεια της όρεξης
- Αίσθηση αδικαιολόγητης πληρότητας
- Κοιλιακό φούσκωμα ή διάταση
- Δυσκοιλιότητα ή διέλευση μικρών ποσοτήτων υδαρών κοπράνων
- Αδυναμία αποβολής αερίων – κοπράνων
- Ναυτία
- Έμετος
Τα γαστρεντερικά συμπτώματα που σχετίζονται με τον ειλεό οφείλονται κυρίως στη συσσώρευση αερίων και υγρού στο στομάχι και το έντερο, που οδηγεί σε κοιλιακή διάταση. Η άμεση ιατρική φροντίδα είναι επιβεβλημένη σε κάθε περίπτωση.
Διαγνωστικές προσεγγίσεις για τον ειλεό
Η διάγνωση του ειλεού συνεπάγεται μια συνολική αξιολόγηση που περιλαμβάνει:
- ιστορικό του ασθενούς
- κλινική εξέταση
- απεικονιστικές εξετάσεις
Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει συνήθως επισκόπηση, ψηλάφηση, επίκρουση και ακρόαση. Αυτά χρησιμεύουν ως κατευθυντήριες αρχές για τον εντοπισμό των συμπτωμάτων και την επιβεβαίωση του ειλεού. Απεικονιστικές μέθοδοι οι οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως για την επιβεβαίωση των κλινικών ευρημάτων και τη διαλεύκανση των υποκείμενων παθοφυσιολογικών μηχανισμών είναι οι εξής:
- ακτινογραφία κοιλίας
- αξονική τομογραφία
- υπερηχογραφικές εξετάσεις
Στρατηγικές θεραπείας του ειλεού
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ειλεού εξαρτάται από την αιτιολογία και τον υπότυπό του, αν είναι δηλαδή αποφρακτικός ή παραλυτικός.
- Αποφρακτικός ειλεός: Η θεραπεία περιστρέφεται κυρίως γύρω από χειρουργικές ή ενδοσκοπικές παρεμβάσεις προσαρμοσμένες στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας. Οι χειρουργικές επεμβάσεις ποικίλλουν ανάλογα με τη συγκεκριμένη αιτιολογία. Τα διορθωτικά μέτρα αποσκοπούν στην ανακούφιση των επιπλοκών που προκαλούνται από την απόφραξη.
- Παραλυτικός ειλεός: Οι φαρμακολογικές παρεμβάσεις αποτελούν την κύρια προσέγγιση, ανάλογα με την υποκείμενη αιτία του παραλυτικού ειλεού. Τα θεραπευτικά σχήματα περιλαμβάνουν συνήθως τη χορήγηση φαρμάκων για τη διέγερση της κινητικότητας του εντέρου ή τη διόρθωση των διαταραχών του μεταβολισμού και των ηλεκτρολυτών. Σε περιπτώσεις που μια συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή αποτελεί τον καταλυτικό αιτιολογικό παράγοντα της νόσου, δικαιολογείται η τροποποίηση ή η διακοπή της αγωγής.
Για περισσότερες πληροφορίες για τον ειλεό, επικοινωνήστε με τον Γενικό Χειρουργό Δρ. Γιώργο Ανθιμίδη.
