Ο θυρεοειδής αδένας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς αδένες του ανθρώπινου σώματος. Διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού και πολλών συστημάτων του οργανισμού. Εντοπίζεται στο πρόσθιο τμήμα του λαιμού, ακριβώς μπροστά από την τραχεία και κάτω από το μήλο του Αδάμ. Έχει σχήμα πεταλούδας, με 2 λοβούς που συνδέονται στη μέση από τον επονομαζόμενο ισθμό. Το βάρος του κυμαίνεται φυσιολογικά γύρω στα 20 γραμμάρια. Η θέση του είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς βρίσκεται κοντά σε ζωτικά όργανα και δομές, όπως τα νεύρα που ελέγχουν τις φωνητικές χορδές και οι παραθυρεοειδείς αδένες, οι οποίοι ρυθμίζουν τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα.
Επιπλέον, ο θυρεοειδής αδένας παράγει 2 βασικές ορμόνες:
- τετρα-ιωδοθυρονίνη (Τ4) ή θυροξίνη
- τρι-ιωδοθυρονίνη (Τ3)
Οι ορμόνες αυτές ελέγχουν τις μεταβολικές διαδικασίες του οργανισμού όπως η κατανάλωση οξυγόνου, η θερμοκρασία του σώματος και η χρήση σακχάρων και πρωτεϊνών. Οι θυρεοειδικές ορμόνες επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του σώματος, όπως είναι ο καρδιακός παλμός, οι μύες και το νευρικό σύστημα.
Λειτουργία θυρεοειδούς αδένα
Το ιώδιο αποτελεί βασικό συστατικό για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Ο οργανισμός το προσλαμβάνει κυρίως από το νερό και τις τροφές. Σε περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη ιωδίου, όπως ορεινές περιοχές, αυτό πρέπει να προστίθεται συνήθως στο νερό ή σε βασικές τροφές, όπως το ψωμί. Στην Ελλάδα, το αλάτι που χρησιμοποιείται στη μαγειρική είναι εμπλουτισμένο με ιώδιο. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η επαρκής πρόσληψη για την πλειονότητα του πληθυσμού. Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να επιδεινώσει ορισμένες παθήσεις του θυρεοειδούς.
Θυρεοειδής αδένας & Παθήσεις
Οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα διακρίνονται σε 2 κύριες κατηγορίες:
- Λειτουργικές: σχετίζονται με την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών
- Μορφολογικές (ανατομικές): σχετίζονται με αλλαγές στη δομή του αδένα
Λειτουργικές παθήσεις του θυρεοειδούς
Όταν ο θυρεοειδής αδένας παράγει περισσότερες ορμόνες από το φυσιολογικό, προκαλείται υπερθυρεοειδισμός. Αντιθέτως, όταν παράγει λιγότερες ορμόνες, αναπτύσσεται υποθυρεοειδισμός.
Ο υπερθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από τα εξής συμπτώματα:
- Μείωση βάρους
- Υπερβολική εφίδρωση
- Ταχυπαλμία
- Προεξοχή ματιών (εξόφθαλμος)
- Κούραση
- Μυϊκή αδυναμία
- Προβλήματα στον ύπνο
- Έντονη ευαισθησία στη ζέστη
- Τρέμουλο στα χέρια
- Οξείες διακυμάνσεις στη διάθεση
- Ευερεθιστότητα
- Γαστρεντερολογικά προβλήματα (συχνές διάρροιες)
Αντίθετα, ο υποθυρεοειδισμός συνδέεται με συμπτώματα όπως:
- Αύξηση βάρους
- Χαμηλοί παλμοί καρδιάς
- Κούραση
- Προβλήματα στον ύπνο
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Διαταραχές περιόδου
- Κράμπες
- Ξηρότητα
- Γαστρεντερολογικά προβλήματα (δυσκοιλιότητα)
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκληθεί από τη νόσο του Graves ή κάποιο τοξικό αδένωμα. Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, μια αυτοάνοση νόσος, οδηγεί συχνά σε υποθυρεοειδισμό, καθώς ο οργανισμός παράγει αντισώματα που επιτίθενται στον αδένα.
Μορφολογικές παθήσεις του θυρεοειδούς
Οι πιο συχνές μορφολογικές παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνουν:
- Βρογχοκήλη
- Όζους θυρεοειδούς
- Καρκίνο θυρεοειδούς
Η βρογχοκήλη είναι η αύξηση του μεγέθους του αδένα, η οποία μπορεί να είναι διάχυτη ή πολυοζώδης. Οι όζοι είναι μικρές μάζες στον θυρεοειδή, οι οποίες μπορεί να είναι ασυμπτωματικές ή να προκαλούν δυσκολία στην κατάποση και την αναπνοή.
Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια. Συνήθως ωστόσο, είναι ιάσιμος με χειρουργική θεραπεία. Εντοπίζεται συχνά με τη μορφή όζων και μπορεί να παραμείνει ασυμπτωματικός για μεγάλο διάστημα. Σε προχωρημένα στάδια, μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως διόγκωση στον λαιμό και βράγχος φωνής.
Θυρεοειδής αδένας: Πότε οι παθήσεις του χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης;
Η θεραπεία των παθήσεων του θυρεοειδούς εξαρτάται από τη φύση της πάθησης. Περιλαμβάνει συνήθως:
- φαρμακευτική αγωγή
- χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου
- χειρουργική επέμβαση
Για τον υποθυρεοειδισμό, η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει τη χορήγηση συνθετικής θυροξίνης Τ4, η οποία αντισταθμίζει την έλλειψη της ορμόνης στον οργανισμό. Στον υπερθυρεοειδισμό, οι ασθενείς μπορεί να λάβουν αντιθυρεοειδικά φάρμακα που ρυθμίζουν την παραγωγή των ορμονών ή να υποβληθούν σε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.
Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται σε περιπτώσεις σοβαρών παθήσεων, όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς ή οι μεγάλοι όζοι που προκαλούν προβλήματα στην κατάποση και την αναπνοή. Μετά την αφαίρεση του αδένα οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν συνθετική θυροξίνη για να διατηρούν τη φυσιολογική λειτουργία του μεταβολισμού τους.
Για περισσότερες πληροφορίες για τον θυρεοειδή αδένα, επικοινωνήστε με τον Γενικό Χειρουργό Δρ. Γιώργο Ανθιμίδη.
